Veelgestelde vragen

Vuistregels zijn over het algemeen gebaseerd op een voor de branche gemiddeld genomen geldende winstgevendheid en geïnvesteerd vermogen. Uw bedrijf is uniek en zeker geen gemiddelde van de branche. Uw bedrijf kan het veel beter of slechter doen dan het gemiddelde en bepaalde kenmerken hebben die niet in dat gemiddelde tot uiting komen, maar wel van belang zijn voor de waardebepaling. Het is daarom niet verstandig om (zonder meer) van vuistregels uit te gaan.

Neen, om meerdere redenen. Ten eerste is de hoogte van het resultaat afhankelijk van gehanteerde boekhoudconventies. Afschrijvingskosten en getroffen voorzieningen beïnvloeden het resultaat, maar niet de geldstroom (afgezien van het belastingeffect). Daarnaast wordt geen rekening gehouden met uitgaven die wel ten laste van de geldstroom komen, maar niet ten laste van het resultaat, zoals investeringen. Tot slot wordt er beperkt of geen rekening gehouden met de vermogenspositie. Wat heeft u liever, een onderneming met een winst van EUR 1 mio zonder schulden of met schulden?

Het waarderen van een onderneming geschiedt op basis van haar toekomstige verdiencapaciteit. Wellicht dat jaarrekeningen hiervoor een indicatie kunnen geven, maar maatgevend zijn deze niet. De verdiencapaciteit is onder meer afhankelijk van concurrentie(druk), technologische ontwikkelingen, stand van de conjunctuur en de mate waarin de onderneming ‘klaar’ is voor de toekomst, dat wil zeggen voldoende kan investeren in mensen, middelen en processen om verwachte omzet en resultaat(groei) mogelijk te maken.

Naast jaarrekeningen over de afgelopen drie tot vijf jaar, is een prognose van de resultaten en investeringen voor de komende vijf jaar van belang. Op basis van deze prognose kunnen balansen en verwachte geldstromen worden opgesteld. De verwachte geldstromen worden vervolgens contant gemaakt tegen een relevante kostenvoet om de waarde per heden te krijgen van de onderneming. Na aftrek van rentedragende schulden en bijtelling van overtollige activa resteert de economische waarde van het eigen vermogen. Na aftrek van de boekwaarde van het eigen vermogen wordt de goodwill verkregen.

Als bovenstaande berekeningswijze is gevolgd, kan uiteraard de goodwill worden vertaald in een factor x de winst, zoals ook bijvoorbeeld de waarde kan worden vertaald in een factor x de omzet. Van belang is in te zien dat dergelijke factoren de uitkomst zijn van een op toekomstige geldstromen gebaseerde waardering, en dus niet de input van een waardering.

Om een goede naam op te bouwen en inventaris in eigendom te hebben zijn (investerings)uitgaven gedaan, waarmee in de berekening van de geldstromen rekening is gehouden. Hiermee zijn de naam en inventaris dus in de waarde begrepen.

Indien is geanalyseerd waarom de werkelijkheid van de prognose afwijkt, dan kan dit tot waardevol inzicht leiden waarmee de onderneming beter kan worden aangestuurd. Het is nooit te laat om te beginnen met prognosticeren. Hiermee opgedane ervaring kan ook worden gebruikt voor het opstellen van bijvoorbeeld financieringsaanvragen.

Als het verleden heeft uitgewezen dat dit inherent is aan de ‘business’ is dit ook een gegeven waarop prognoses zijn te baseren.

Analyse van capaciteit, gemiddelde bezetting en succespercentages in het verleden kunnen inzicht geven in toekomstige mogelijkheden om prognoses op te baseren. Bovendien zijn deze analyses en prognoses niet alleen nuttig voor een waardebepaling, maar ook van belang voor de aansturing van de onderneming.

Dat hangt onder meer af van op welke wijze u getrouwd bent. Bent u in algehele gemeenschap van goederen getrouwd dan is de helft van de onderneming van uw huwelijkspartner. Bent u op huwelijkse voorwaarden getrouwd, dan is het afhankelijk van die voorwaarden of, en zoja hoe, de waarde van de onderneming moet worden verrekend.

Dat is afhankelijk van of tijdens het huwelijk de verrekenbedingen zijn nageleefd. Indien dit niet het geval is en u de onderneming niet aantoonbaar heeft aangekocht met privémiddelen, kan uw huidige huwelijkspartner stellen dat de onderneming is aangekocht met overgespaard inkomen dat eigenlijk tussen u en uw huwelijkspartner verrekend had moeten worden. Het gevolg zou kunnen zijn dat de helft van de onderneming van uw huwelijkspartner is. Los daarvan kan het zijn dat u de resultaten van de onderneming moet verrekenen met uw huwelijkspartner indien dat zo is bepaald in de huwelijkse voorwaarden.

Het antwoord op de vraag is afhankelijk van het doel waarvoor u de waarde nodig heeft. Wilt u de waarde weten omdat aangifte moet worden gedaan voor de erfbelasting dan gaat het om de waarde in het economisch verkeer per datum van overlijden van de erflater. Dit is de hoogste waarde van going concern waarde en liquidatiewaarde. De going concern waarde is de waarde van het ondernemingsvermogen als samenhangend geheel, inclusief de goodwill die voor overdracht in aanmerking komt. De liquidatiewaarde is de totale waarde van alle afzonderlijk gewaardeerde bedrijfsmiddelen.

Het kan zijn dat u voor de berekening van de legitimaire massa (en hiervan afgeleid de legitieme portie) de waarde van de onderneming moet weten of dat u bijvoorbeeld de waarde nodig heeft ten behoeve van de verdeling van de nalatenschap.

Neen, dat hoeft geenszins het geval te zijn. De peildata per wanneer de waarde moet worden vastgesteld kan verschillen. Zo is de waardepeildatum in het erfrecht de datum van verdeling, tenzij anders overeengekomen of de redelijkheid en billijkheid een ander tijdstip noodzakelijk maken. Voor de erfbelasting is de peildatum de datum van overlijden. Ook de ‘standard of value’ is afhankelijk van het doel van de waardering, waarbij de aard van het waarderingsobject (eenmanszaak, personenvennootschap of aandelenvennootschap) en de (daarmee samenhangende) rechtssferen (goederenrechtelijk / verbintenisrechtelijk / huwelijksvermogensrechtelijk) invloed (kunnen) hebben op de waarde van de onderneming. In algemene zin kan worden gesteld dat voor de erfbelasting een (meer) geobjectiveerde waarde in aanmerking wordt genomen dan het geval is voor de waarde bij een verdeling van de nalatenschap. In laatste geval wordt de redelijkheid en billijkheid mede in aanmerking genomen.

Zo wordt de verhouding tussen vennoten in personenvennootschappen beheerst door (voortzettingsregelingen in) de vennootschapsovereenkomst en de redelijkheid en billijkheid. Indien tot de nalatenschap een onverdeeld aandeel in een huwelijksgemeenschap behoort, bepaalt de afwikkeling van het huwelijk in de vermogensrechtelijke sfeer mede de omvang en samenstelling van de nalatenschap. Indien van de nalatenschap aandelen in een B.V. uitmaken, rijst de vraag of voor de verkrijgers bij de waardering ervan rekening moet worden gehouden met de evenredige waarde of met een korting op de evenredige waarde omdat bij afneming van het aantal aandelen de waarde meer dan evenredig daalt.

Jazeker, indien de overdracht van de onderneming destijds tegen een lagere waarde dan de waarde in het economisch verkeer heeft plaatsgevonden, is voor het verschil sprake van een schenking. Voor de bepaling van de legitimaire massa (waarvan de legitieme portie wordt afgeleid) moet deze schenking worden bijgeteld (voor de waarde ten tijde van de schenking).